IV Krajowa Konferencja "Geografia historyczna. Wyzwania przyszłości", Łódź, 11–12 czerwca 2015 r.

Czasopismo współfinansowane ze środków Wydziału Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego

Historyczne osiedla podłódzkie wzorowane na założeniach idei miast-ogrodów – geneza, przekształcenia morfologiczne i problemy rozwoju

Celem autorów jest analiza historycznych miejscowości letniskowych, powstałych w okolicach Łodzi, nawiązujących do koncepcji miast-ogrodów, pod kątem przemian morfologicznych, jakich doświadczyły na przestrzeni lat, jak również współczesnych zagrożeń ich substancji zabytkowej, działań podejmowanych w zakresie jej ochrony oraz możliwych kierunków przyszłego rozwoju. Pod uwagę wzięto trzy osiedla – Kolumnę-Las (dawne Miasto-Las Kolumna, obecnie dzielnica Łasku), Tuszyn-Las (historyczne i współczesne osiedle Tuszyna) i Sokolniki-Las (dawne Miasto-Ogród Sokolniki, w okresie powojennym wieś, od lat dziewięćdziesiątych XX wieku osiedle w gminie Ozorków), których układy przestrzenne, w analogii do klasycznych rozwiązań urbanistycznych miast-ogrodów, miały elementy parkowe, promieniste bądź/i koncentryczne

Afforestation of heathlands and its influence on the land cover, accumulation of plant biomass and energy flow in the landscape: An example from Zaborski Landscape Park

In the mid-19th century, the sheep industry played a considerable part in sheep breeding in Pomerania. Livestock grazing took place on extensive heathlands developed as a result of land deforestation performed in the 17th and 18th century, as well as during and after the Napoleonic wars. The sheep industry and the related textile craft developed until the 1890s when the Prussian government began the restoration of forests after the period of their excessive exploitation. The Prussian government policy contributed to the afforestation and the growing forest range through purchasing of landed estates, in particular the Polish ones, and creating forest divisions, followed by reconstruction of forests. This paper presents the history of the Widno estate belonging to Mr. Konstanty Przytarski. The estate was located in the northern part of the present-day Zaborski Landscape Park, near the town of Brusy and Chojnice. In 1894, the estate was sold to the Prussian forest administration. The paper presents changes in the land use and the forest above-ground biomass. Furthermore, changes in the structure of the energy flow network through the natural and production-cultural subsystems are presented. The network structure was analysed according to the methodology presented by H.T. Odum. Data contained in the sales contract of the Widno estate were used in the analysis, together with a forest inventory book of the Prussian Forest Inspectorate Zwangshoff and inventory books of the Polish Inspectorate Przymuszewo. The study highlighted the increasing role of sheep breeding on small family farms established by employees of the forest division on the leased lands. This form of activity refers to the economic traditions in the region of Zabory

Traditional schools of urban morphology and the new approaches to the analysis of urban forms

This article is based on review of the most important, traditional as well as the most recent, trends in studies of urban morphology. It provides a comparative synthesis of the major European schools of urban morphology, developed in the field of geography and architecture. For this purpose, it traces the development of morphological studies derived from three distinct traditions: German, British and Italian, and compare them with modern techniques of analysis of urban spatial forms, with particular emphasis on space syntax. Through the presentation of different theoretical and methodological approaches to urban structures the article aims to demonstrate the differences in the focus of morphological studies conducted in different areas of research. At the same time it accentuate their complementary potential.Artykuł jest próbą syntezy i usystematyzowania dotychczasowego dorobku w dziedzinie urbomorfologii. Opiera się na przeglądzie najważniejszych, tradycyjnych oraz najbardziej aktualnych tendencji w badaniach prowadzonych na tym polu. W pracy dokonano charakterystyki i porównania najważniejszych szkół europejskich zorientowanych na problematykę morfologii miast, wypracowanych na gruncie geografii i architektury. W tym celu prześledzono rozwój badań morfologicznych wywodzących się z trzech odmiennych tradycji: niemieckiej, brytyjskiej i włoskiej oraz zestawiono je z nowoczesnymi technikami analizy miejskich form przestrzennych, ze szczególnym uwzględnieniem space syntax (metody syntatyki przestrzeni). Artykuł ma na celu wskazać różnice w punkcie ciężkości badań morfologicznych prowadzonych w różnych obszarach badawczych, jednocześnie zaakcentować ich komplementarny potencjał poprzez prezentację różnych podejść teoretycznych i metodologicznych do struktur miejskich

The idea of agency in urban morphology

Dynamiczny rozwój literatury światowej z zakresu morfologii miast skłania do refleksji nad stanem i kondycją rodzimych badań morfologicznych oraz motywuje do poszerzania spektrum problemów badawczych podejmowanych przez badaczy w Polsce. W związku z powyższym, celem artykułu jest zaprezentowanie nowej na gruncie polskim idei w morfologii miast, jaką jest podmiotowe sprawstwo (agency) oraz zwrócenie uwagi na rolę podmiotów sprawczych (agents of change) jako animatorów/ inicjatorów zmian morfologicznych w przestrzeni miejskiej.The dynamic development of the urban morphology in the world encourages reflection on the state and condition of the indigenous morphological studies and provokes to broadening the spectrum of research problems undertaken by Polish morphologists. Therefore, the aim of the article is to present new idea in urban morphology, namely the idea of agency and to draw attention to the role of agents of change, as animators/initiators of morphological changes in urban space. The concept of agency, borrowed from sociology to the studies on the structure of cities and its transformations, presents the city as a stage on which subsequent actors/decision makers (owners, architects, developers, planners and others), by playing their roles, transform the urban fabric. Analysis of their activities enables comprehensive understanding of the processes of transformation of urban structures, both in contemporary and historical context. It goes beyond simple descriptive analysis of their evolution and the growth that often suggest the specific self-regulation of urban structures. It also goes well beyond a simple architectural description, which indicates agency only indirectly, through the presentation of the complex nature of urban structures, but often without a clear analysis of personalized information about agents of change. The researches on agency in the urban morphology, successfully undertaken since the 80s of last century, mainly on the grounds of the British school of morphology, currently experience a strong interest in the global studies on cities. They allow the gradation of agents of change in terms of their impact on the structural transformations of cities (and their fragments), both in relation to the present and past; they indicate changes of agents of change in different historical periods, both in terms of their number and provenance; they present the results of their activities in urban space